Dr. Matthijs Jonker

Tijdens mijn studies Wijsbegeerte (specialisatie Wetenschapsfilosofie) en Kunstgeschiedenis (specialisatie vroegmoderne Italiaanse Kunst en Cultuur) aan de Universiteit van Amsterdam en de Universiteit van Pisa ontdekte ik al snel de meerwaarde van het bestuderen van artefacten, teksten en culturele praktijken vanuit verschillende invalshoeken. Om die reden heb ik, zowel in mijn onderwijs en in mijn onderzoek, voornamelijk gekozen voor interdisciplinaire benaderingen. Van 2007-2018 heb ik cursussen verzorgd over de geschiedenis van de filosofie, de geschiedenis en de filosofie van de wetenschap (in het bijzonder van de Geesteswetenschappen) en vroegmoderne kunsttheorie op de afdelingen Wijsbegeerte, Kunstgeschiedenis, Cultuurwetenschappen en op Instituut van Interdisciplinaire Studies van de UvA.

In het onderzoek dat ik heb uitgevoerd voor mijn onderzoeksmasterscripties (voor Wijsbegeerte en voor Kunst- en Cultuurwetenschappen) en voor mijn dissertatie (UvA) heb ik een conceptueel raamwerk ontwikkeld, dat is gebaseerd op filosofische en sociologische praktijktheorieën, om cultureel-historische fenomenen te analyseren. Dit raamwerk gebruikt “praktijk” als een centraal concept om de meervoudige betekenissen van artefacten en identiteiten van individuen, en de verschillende soorten machtsrelaties in cultuur en samenleving te analyseren. Ik heb dit raamwerk toegepast in mijn onderzoek naar de filosofische vooronderstellingen in enkele historiografische debatten over iconologie en het Rembrandt Research Project, en in onderzoek naar de verschillende betekenissen en functies van kunstwerken, gebouwen en culturele instituties in vroegmodern Italië.

In 2018 ontving ik de Ted Meijerprijs van het KNIR voor mijn dissertatie “The Academization of Art: A Practice Approach to the Early Histories of the Accademia del Disegno and the Accademia di San Luca” (2017, UvA). Hierdoor kon ik in 2018 drie maanden onderzoek doen in Rome voor mijn huidige onderzoeksproject over de transculturele en trans-Atlantische productie van kennis in de vroegmoderne periode, en over de functies van afbeeldingen en illustraties in deze kennisproductie en -circulatie. Dit project heb ik verder ontwikkeld als Postdoc Fellow op de Bibliotheca Hertziana – Max-Planck-Institut für Kunstgeschichte (BHMPI) in Rome in 2019 en sinds januari 2020 is het mijn voornaamste onderzoeksproject als Hoofd Kunstgeschiedenis aan het KNIR. Tegelijkertijd, en in de context van hetzelfde project, ben samenwerkingsverbanden aangegaan met de Onderzoeksgroep “Visualizing Science in Media Revolutions” van Dr. Fransen op de BHMPI (https://www.biblhertz.it/en/research-groups/visualizing-science) en met het Instituto de Docencia e Investigación Etnológica de Zacatecas (IDIEZ) in Mexico (http://idiezmacehualli.org/index.html).

Amerindiaanse bijdragen aan Europese natuurlijke historie en geneeskunde (2018-nu)

Dit project is een interdisciplinair onderzoek naar de transculturele en trans-Atlantische productie van kennis in de vroegmoderne periode. Aan de ene kant bestaat mijn project uit een cultuurhistorische analyse, waarin vroegmoderne kennispraktijken in Italië, Spanje en Mexico worden gereconstrueerd en met elkaar vergeleken. De belangrijkste case study in dit deel van het project is de Tesoro messicano, een encyclopedie van de natuurlijke historie van Mexico gepubliceerd door de Romeinse Accademia dei Lincei in 1651. Ik plaats dit boek in de context van artistieke en genezingspraktijken aan beide zijden van de Atlantische Oceaan. Aan de andere kant is het mijn doel om de globaliseringsbenaderingen in de historiografie van kunst en wetenschap verder te ontwikkelen door mijn praktijktheoretische interpretatieve raamwerk te combineren met postkoloniale kritiek, en door me te richten op de epistemische kwaliteiten van inheemse afbeeldingen. Dit raamwerk richt zich op onderhandelingsprocessen, evenals op de circulatie, toe-eigening en onderdrukken van artistieke vormen en kennis op de plekken waar culturen en praktijken elkaar ontmoeten.

De TM is een uitgelezen studieobject in het cultuurhistorische deel van dit project omdat het een product is van Amerindiaanse, Spaanse en Italiaanse kennispraktijken. Het belang van deze publicatie voor de geschiedenis van de wetenschap bestaat in het gebruik van het originele materiaal (beschrijvingen, tekeningen, zaden, gedroogde planten, observaties en experimenten) dat is verzameld in Mexico, deels door inheemse kunstenaars en wetenschappers met kennis van botanie en geneeskunde. Tot nu toe is de TM echter uitsluitend vanuit Europees perspectief bestudeerd. Mijn project richt zich daarom op de bijdrage van inheemse kunstenaars en wetenschappers in de totstandkoming en publicatie van dit boek. De hoofdvraag van het cultuurhistorische deel van het project gaat over de contacten tussen Europese en inheemse kunstenaars en wetenschappers. Hoe werd de Amerindiaanse kennis aangepast, toegeëigend en vertaald in de TM, zodat het kon worden begrepen en toegepast door Europese wetenschappers?

Dissertatie: The Academization of Art: A Practice Approach to the Early Histories of the Accademia del Disegno and the Accademia di San Luca (2011-2017)

Mijn proefschrift geeft een overkoepelende interpretatie van de eerste officiële kunstacademies in Europa, de Florentijnse Accademia del Disegno (1563) en de Romeinse Accademia di San Luca (1593). Doo deze academies op te vatten als kruispunten van religieuze, gilde, educatieve en patronagepraktijken geef ik in mijn dissertatie een veelzijdig beeld van deze instituten in de eerste decennia van hun bestaan. Hiermee corrigeer ik eerdere interpretaties, die de academies hebben gereduceerd tot een van hun activiteiten (bijvoorbeeld kunstonderwijs). Mijn focus op sociale of culturele praktijken betekent de toepassing van inzichten van praktijktheorieën op een cultuurhistorisch onderzoeksobject. De verdere ontwikkeling van praktijktheorieën, in het bijzonder die van Bourdieu, Foucault en Schatzki, is het tweede doel van deze studie, naast het bevorderen van het begrip van de Accademia del Disegno en de Accademia di San Luca. De voorgenoemde praktijken van de kunstacademies heb ik gereconstrueerd en van elkaar onderscheiden door te kijken naar de vaardigheden die de beoefenaren dienden te bezitten, naar de regels die ze dienden te volgen en naar de doelen die ze nastreefden. Bovendien laat ik zien hoe de sociale praktijken van de Accademia del Disegno en de Accademia di San Luca samenkwamen over divergeerden met externe praktijken en met elkaar, en hoe dit was gerelateerd aan de verschillende soorten machtsrelaties die binnen deze instituten bestonden.

Ik heb inleidende en specialisatievakken gegeven over de geschiedenis van kunst en cultuur, de geschiedenis en de filosofie van de wetenschap, hermeneutiek, kritische theorie en praktijktheorieën. Ik heb onderwijs gegeven in het Engels en Nederlands en voor zowel mono- als multidisciplinaire groepen studenten.

Aan het KNIR doceer ik cursussen over de relatie tussen kunst en wetenschap in de vroegmoderne periode, sociale kunstgeschiedenis, theorie en methodologie van de Geesteswetenschappen en postkoloniale (kunst)geschiedenis en filosofie.

Matthijs Jonker is KNIR-begeleider van:

Selection. See also Academia.edu.

Monograph

The Academization of Art: A Practice Approach to the Early Histories of the Accademia del Disegno and the Accademia di San Luca (Rome: KNIR Papers Series 70, Quasar, 2022).

Articles

“Producing Knowledge in Early Modern Rome: Concepts and Practices of Disegno in the Accademia di San Luca and the Accademia dei Lincei.” Journal for the History of Knowledge 2, no. 1 (2021): 3, pp. 1–15. DOI: https://doi.org/10.5334/jhk.8.

“The Accademia dei Lincei’s network and practices in the publication of the Tesoro messicano,” Incontri, 34.1 (2019), 19-35. DOI: https://doi.org/10.18352/incontri.10283.

“Practices and Art Historical Meaning: The Multiple Meanings of Guido Reni’s Abduction of Helen in Its Early Years,” Incontri, 25.2 (2010), 149-162.

“Meaning in Art History: A Philosophical Analysis of the Iconological Debate and the Rembrandt Research Project,” De Zeventiende Eeuw, 24.2 (2008), 146-161.

Book chapters

“The Manifold Activities of the Accademia di San Luca,” J. Blanc and M. Osnabrugge (eds.), Roma 1629, Pensieri ad arte series, Rome: Artemide (2020), 107-125.

“The Cappella di San Luca: A Crossing Point of Religious and Professional Activities of Artists in Pre-modern Florence,” A. Tacke, B. U. Münch, & W. Augustyn (eds.), Material Culture: Präsenz und Sichtbarkeit von Künstlern, Zünften und Bruderschaften in der Vormoderne / Presence and Visibility of Artists, Guilds, Brotherhoods in the Premodern Era, Petersberg: Michael Imhof Verlag (2017), 280-299.

Reviews

“Review of ‘Descendants of Aztec Pictography: The Cultural Encyclopedias of Sixteenth-Century Mexico’,” in History of Humanities, 7.1 (2022), 107-109.  (https://www.journals.uchicago.edu/doi/10.1086/718542)

“Review of Henrietta McBurney; Paula Findlen; Caterina Napoleone; Ian Rolfe (Editors). Birds, Other Animals and Natural Curiosities (The Paper Museum of Cassiano dal Pozzo Series B: Natural History – Parts IV/V.) 2 vols., London: Brepols, 2017,” Isis 110.4, (2019), 825-827.